Jak dziewiętnaście aktorek polskiego pochodzenia skutecznie przebiło się do Hollywood

      W polskiej opinii publicznej istnieją wielkie dysproporcje w   informacjach o  amerykańskiej recepcji polskich  aktorek i aktorek polskiego pochodzenia w USA. Kolorowe magazyny częstują nas  głownie informacjami o amerykańskich wojażach Weroniki Rosati, Joanny Krupy i Alicji Bachledy- Curuś. Dwie pierwsze: Rosati i Krupa wydają się zbyt przereklamowane i jak dotąd trudno jest mówić o jakimś większym sukcesie ich amerykańskich dokonań filmowych.  J. Krupa na dodatek splamiła się w 2007 r. występem (wraz z siostrą) w "The Howard Stern Show", realizowanym przez skrajnie antypolskiego prezentera radiowego Howarda Sterna.

Przypomnijmy, że Howard Stern, mający ponad 20-milionową rzeszę radiosłuchaczy, powiedział 29 października 2009 r. o tym, że Polacy zabili w czasie II wojny światowej trzy miliony Żydów. Podkreślił również, że to Polacy "byli twórcami i jedynymi wykonawcami nazistowskiego planu  eksterminacji Żydów europejskich". ( Cyt. za tekstem W. K.: Prowokator za wszelką cenę. Howard Stern oskarża Polaków o eksterminację Żydów, "Rzeczpospolita" 2 listopada 1999 r. ). Znacznie lepiej od  Rosati i Krupy, choć nie nadzwyczajnie, wypadły amerykańskie role Alicji Bachledy- Curuś (ur. w 1983 r.).  Odtwórczyni roli Zosi w "Panu Tadeuszu " A. Wajdy, Bachleda - Curuś zagrała od 2007 r. w 6 filmach amerykańskich. W 2007 r. zagrała dobrze przyjętą rolę w filmie "Handel" ("Trade".) Najwięcej rozgłosu w USA przyniosła jej główna rola w filmie "Ondine" (2009).

Amerykańska porażka "polskiej Monroe"

  

Część czytelników pamięta o dużo wcześniejszej  amerykańskiej eskapadzie bardzo wybitnej polskiej aktorki Elżbiety Czyżewskiej . W dzieciństwie biedowała, oddana przez matkę do Domu Dziecka.  Jej kariera  zaczęła się na scenie STS-u, gdzie jako pierwsza zaśpiewała piosenkę "Kochankowie z ulicy Kamiennej", swoisty liryczny hymn tego teatru. Przyciągała  niebywałym sex appealem. Agnieszka Osiecka pisała o jej "obłędnym biuście " i ""szalenie zgrabnych nogach".  Grała w kilku  znakomitych sztukach wystawianych na scenie Teatru Dramatycznego, min. w "Nosorożcu" Ionesco," Anioł zstąpił do Babilonu" F. Dürrenmatta,  "Po upadku "A. Millera. Po tej ostatniej roli zaczęto ją  nazywać "polską Monroe". Grała również z powodzeniem w komediach filmowych, m.in. w "Giuseppe w Warszawie" i gdzie jest  generał". Zagrała również z  sukcesem w kilku znaczących filmach dramatycznych, m.in. w "Pierwszym dniu wolności" i "Rysopisie",-.  Za role  na małym ekranie zdobywała kolejne nagrody, m.in. "Srebrnej Maski" (1963 r. i 1964 r.) oraz "Złotej  Maski" w plebiscycie na najpopularniejsza aktorkę telewizyjną (1954 r.)  Przez wielu była uważana za najlepszą ówczesną aktorkę PRL, a niewątpliwie była jednym z największych polskich talentów aktorskich w całym okresie po wojnie. Polską karierę przerwała wymuszona eskapada do Stanów Zjednoczonych. Wyjechała  z Polski w 1967 r. po nagonce politycznej , związanej z  atakującym Gomułkę artykułem jej męża - amerykańskiego korespondenta w Polsce Davida Halberstama. Pomimo ogromnego talentu i wytrwałości nie zrobiła większej kariery w  USA. Na przeszkodzie w  jej zatrudnieniu w filmach stał zbyt wyrazisty akcent polski, rzutujący na jej angielską wymowę, a w późniejszym okresie życia także nerwowość i alkoholizm. . Mimo to razem grała w około 20 filmach amerykańskich. M.in.  grała w filmie "Pozytywka" ("Music Box", 1984) słynnego reżysera Costa Gavrasa i wystąpiła u boku znakomitej aktorki Jeanne Moreau w filmie "I Love  You, I love You Not" (1996 ). Grała również rolę w   jednym z odcinków głośnego serialu "Seks w wielkim mieście" (1999).

      

Stosunkowo największym powodzeniem  cieszyły się jej role teatralne.  W 1990 r. za rolę w sztuce „Crowbar” otrzymała prestiżową nagrodę "OBIE Award", przyznawaną przez tygodnik "Village Voice". Wciąż prześladował  ją jednak pech. W teatrze w Woodstock   grała główną rolę w sztuce "Polowanie na muchy " J. Głowackiego. A jednak ,gdy sztukę tą przeniesiono na scenę nowojorską, główną rolę w niej oddano aktorce wcześniej utytułowanej nagrodą Oscara. W 1992 r. zagrała tytułową rolę w sztuce Głowackiego "Antygona w Nowym Jorku". Znana była z ogromnej życzliwości wobec wszystkich przybyszów z Polski, których gościła  w swoim mieszkaniu w Nowym Jorku. Niestety bardzo sparzyła się na jednym tych gości, znanej później aktorce Joannie Pacuła. Pomagała jej finansowo i wspierała  w karierze. W zamian Pacuła zabrała jej kochanka, po czym zrobiła błyskawiczną karierę hollywoodzką. O całej  dramatycznej historii swych związków z Pacułą opowiedziała znanemu reżyserowi Jurkowi Bogajewiczowi. Miał zrobić z niej film z Czyżewską w rolki głównej.  Ostatecznie jednak  rolę tę powierzył innej aktorce - Czeszce, która  zgarnęła za  nią w filmie :Anna"  bardzo prestiżową nagrodę Złotego Globu i nominację do Oscara. W 2005 r. Czyżewska dostała krzyż za zasługi kulturalne w Polskim Konsulacie Generalnym w Nowym Jorku .

       

      Na tym tle tym bardziej warto przypomnieć o nader udanych amerykańskich karierach filmowych, a czasem i teatralnych,  kilku innych polskich aktorek i kilkunastu amerykańskich aktorek polskiego pochodzenia. Są one prawie nieznane w Polsce. Zasługują zaś  na dużo szerszą niż dotąd popularyzację, tym bardziej, że niektóre z nich   bardzo często akcentowały swe związki z Polską i polskością, a nawet wręcz chlubiły się  Polską

Stefania Powers

        

W pierwszym rzędzie chciałbym się upomnieć o  ciągle zbyt mało przypominaną w Polsce aktorkę telewizji i filmu Stefanie Powers. Urodziła się  w 1942 roku w rodzinie polskich emigrantów jako Stefania Zofia Fiderkiewicz. Jest przede wszystkim wielką gwiazdą małego ekranu,  gdzie zagrała w ok. 200 rolach. Zabłysnęła najpierw jako odtwórczyni głównej roli w telewizyjnym serialu "The Girl from U.N.C.L.E." (1966), który przez rok szedł  na kanale NBC. Największym hitem Powers  był jej udział w telewizyjnym serialu "Hart to Hart" (1979). który szedł w kanale telewizyjnym ABC przez pięć sezonów. Wraz  z R. Wagnerem tworzyła tam parę  detektywów. Za tę rolę była pięciokrotnie nominowana do ogromnie prestiżowej nagrody Złotego Globu oraz  dwukrotnie nominowana do "telewizyjnego Oscara"- Nagrody Emmy, przyznawanej za najlepsze role telewizyjne. Grała również w licznych produkcjach filmowych. Do ważniejszych należały m.in.: kryminał "Próba terroru" (Experiment in Terror", 1962 ). dramat "Strzał ostrzegawczy" (Warning Shot", 1967,  western "Siedmiu wspaniałych nadjeżdża" ( Magnificent Seven Ride", 1972), dreszczowiec "Niewidzialny dusiciel" ("Invisible Strangler",1976 ) wojenno przygodowy film 'Ucieczka  na Atenę" ( "Escape to  Athene",1979),i  romans "Poznaj moją mamę" ("Meet My Mom",2010). Ogromny wpływ na jej życie odegrała wielka miłość do  dużo starszego od niej Williama Holdena (znanego  m.in. ze znakomitej roli w "Bulwarze Zachodzącego  Słońca" ). Wraz z nim pojechała w podróż do Afryki, gdzie  rozkochała się w dzikiej przyrodzie.. Po nagłej śmierci Holdena założyła w Kenii na jego cześć  fundację poświeconą ochronie dzikiej przyrody Afryki. Włożyła w to całe serce. Dzięki jej fundacji każdego roku około dziesięć tysięcy młodych ludzi wyrusza do Kenii, zapoznając się  z miejscową flora i fauną oraz ucząc ekologii. Wielokrotnie występowała na forum międzynarodowym,  na rzecz ochrony dzikiej przyrody we wschodniej Afryce. Napisała głośną autobiografię, w dużej mierze poświęconą jej związkowi z Holdenem. Powers zdobyła  popularność na międzynarodową skalę. Wyrazem tego były m.in. takie nagrody jak brytyjska  "TV Times Award", "People Choises Award", niemiecka Bambi i  "Złoty Medal" "Amerykańskiego Instytutu Kultury Polskiej w Miami. Utrzymywała bliskie związki z Polonią. W 1995 r. była Honorowym Wielkim Marszalkiem Parady Piłsudskiego w Nowym Jorku.

Joanna Pacuła

     

Polska aktorka filmowa i teatralna Joanna Pacuła urodziła się w 1957 r. w Tomaszowie Lubelskim. W latach 1979-1981 występowała na scenie Teatru Dramatycznego. W 1976 r. zagrała rolę studentki w filmie "Barwy Ochronne" Zanussiego. W latach 1977 i w 1980 grała w  filmach Jana Łomnickiego.  Od 1982 r przebywa w USA. Tam już w 1993 r. otrzymała nominację do prestiżowej nagrody Złotego Globu za  rolę w głośnym filmie kryminalnym Park Gorkiego ( Gorky Park). Jej popularność została  umocniona uhonorowaniem  Złotym Globem w 1987 r. za  rolę Żydówki Luki w "Ucieczce z Sobiboru".( Niestety był to film antypolski, wyraźnie deformujący historię z czasu drugiej wojny światowej).Nominowano ją również do nagrody Saturna  za rolę w filmie " Pocałunek" ( The Kiss", 1988 r.) Głośna była również jej rola w filmie "Wybraniec śmierci " (199Or.)  Z powodu sprzeciwu ówczesnego męża wobec rozbieranych ról odrzuciła  kreację w tak głośnych później filmach jak "Nagi Instynkt" i  "9 i pół tygodnia". Ogółem grała w ponad 60 filmach i w  licznych serialach telewizyjnych.. Nie spełniła jednak wielkich oczekiwań wiązanych z jej  talentem w związku z bardzo dobrą rolą w pierwszym  jej głośniejszym filmem "Park Gorkiego".  Ogromna część jej ról była grana w filmach klasy B, zarówno amerykańskich, jak i włoskich, francuskich, izraelskich, fińskich i nowozelandzkich.

                       

Beata Poźniak

     

Znaczne sukcesy odnotowała w swej karierze amerykańskiej urodzona w Gdańsku w 1960 r. aktorką Beata  Poźniak. Występowała najpierw w Teatrze  Wybrzeże, a później w  Teatrze Współczesnym w Warszawie .Zadebiutowała w nim w sztuce Alana Ayckbourna pt. "Jak się kochają", partnerując Wiesławowi Michnikowskiemu, Czesławowi Wołłejce, Zofii Kucównie i  . W musicalu Agnieszki Osieckiej "Niech no tylko zakwitną jabłonie" zagrała Cnotliwą Zuzannę, matkę i jednocześnie jej córkę – Kasię Traktorzystkę. W telewizji wystąpiła m.in. w  musicalu "Rozrywka po staropolsku" , gdzie w  programie w reżyserii Wojciecha Pokory, zagrała słodką zakochaną panienkę. Śpiewała poezje Gałczyńskiego z Michałem Bajorem do muzyki Marka Grechuty i Władysława Szpilmana w programie reżyserowanym przez Barbarę Borys-Damięcką – Deszcz. Jeszcze w 1985 r. zagrała w spektaklu telewizyjnym "Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna" jako Andzia, u boku Janusza Gajosa i Stanisławy Celińskiej. W r. 1985 wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Tam wsławiła się jako postać  bardzo wielostronna. Zdobyła uznanie zarówno jako aktorka jak i reżyser filmowy i teatralny, producentka filmowa,  malarka i rzeźbiarka oraz autorka powieści mówionej. W Stanach szczególnie wyróżniła się w filmie "JFK"(1991 r.) Oliviera Stone'a jako Marina Oswald -żona domniemanego zabójcy prezydenta Kennedyego - Lee Harvey Oswalda. Film  ten  został nominowany do Oskara. Rola Poźniak była jej rolą życia; przygotowywała się do niej bardzo starannie.  Warto przypomnieć to, co  stwierdzano w wiele lat po powstaniu filmu "JFK" w związku z przypomnieniem go w 2013 roku z okazji rocznicy zabójstwa  Kennedyego. Amerykańska krytyk Maureen Mc Calue pisała z prawdziwym zachwytem o zagranej przez B. Poźniak roli Mariny Oswald, akcentując, że choć Marinę Oswald odtwarzało szereg innych znakomitych aktorek, to Beata Poźniak w  "JFK" przyniosła rzadki autentyzm w swym portrecie Mariny, autentyczność wyjątkową nawet wśród innych słynnych aktorek, odtwarzających  jej postać".

     

Grała razem w około 20 filmach amerykańskich, nieraz wyróżniając się rolami skomplikowanymi i kontrowersyjnymi. M. In. występowała w roli młodej rewolucjonistki, pragnącej obalić rząd w „Kronikach młodego Indiana Jones" („Young Indiana Jones") filmie George Lucasa. .Od 1998r. do 2013 r. reżyserowała pięć filmów. Była również ich producentką. Zagrała również w 13  amerykańskich serialach telewizyjnych,. Grała m.in. w popularnym serialu JAG Wojskowe Biuro Śledcze rolę podwójnej agentki CIA i Mossadu. Wytwórnia Warner Bros promowała ją do Nagrody Emmy za rolę pierwszej kobiety- prezydenta  świata w serialu "Babilon 5:". Bardzo udana była  również jej gra w roli emigrantki z Europy Wschodniej w serialu "Melrose Place". Od 1989 r. do 1996 r. była reżyserką  siedmiu przedstawień teatralnych w Los Angeles. Była również autorką   książki mówionej - powieści o carycy Katarzynie II.  W ostatnich latach wystąpiła  w paru polskich serialach telewizyjnych. W latach 2005-2007: wystąpiła w serialu "Złotopolscy", jako Helena Ziomek, przyjaciółka Agaty. W 2010 r.  zagrała w serialu "Ojciec Mateusz", jako Ewa Pol, gwiazda z Hollywood. Malarstwo Poźniak , pełne symbolicznych i surrealistycznych treści, było wystawiane w licznych renomowanych galeriach amerykańskich ". Amerykańska autorka Emily Bursch w zamieszczonym w Santa Monica tekście z zachwytem pisała o Beacie. Poźniak jako o „współczesnym typie osoby czasów Renesansu". ("Modern Day Renaissance person"). Nazwała ją tak ze względu na uzdolnienia okazane w tak wielu dziedzinach. B. Poźniak była prekursorką ustawy wprowadzającej uznanie w Stanach  Zjednoczonych Dnia Kobiet jako oficjalnego święta.

Loretta Swit

   

Niewiele osób w Polsce, entuzjazmujących się słynnym amerykańskim serialem filmowym M.A.S.H., wie, że jego główna postać kobieca - major Margaret "Gorące Wargi" Houlihan  jest aktorka polskiego pochodzenia. Grająca tę rolę  Loretta Swit urodziła się w rodzinie emigrantów z Polski: l. i N. Szwedów. Swit należy do najwybitniejszych i najpopularniejszych zarazem amerykańskich aktorek telewizyjnych. Szczególnie wielką sławę zawdzięcza wspomnianej roli major  Margaret, wdającej się w ciągłe spory z kapitanem "Sokole Oko" Piercem. Występowała  w tym serialu przez 11 sezonów, od 1972 r. do 1983 r.,  pojawiając się  tam w ogromnej części z 253 epizodów (poza 11 ). Jej rolę w serialu  "M.A.S.H." dwukrotnie ( w 1980 r. i w 1982 r.,) uhonorowano  Nagrodami Emmy za najlepszą telewizyjną kreację artystyczną. Występowała z powodzeniem również w dziesiątkach innych programów telewizyjnych. Grała również w około 10 filmach fabularnych, m.in. w: " Szaleni detektywi" ("Freeble and the Bean", 1974), "Leśny wojownik" ("Forest Warrior", 1974), "Wyścig z  Diabłem" ("Race with Devil" 1975 ). Niejednokrotnie występowała z sukcesem na scenach. W 1991 r. została uhonorowana Nagrodą Sarah Siddons Award za  tytułową role w sztuce granej w  Chicago.

            Christine Baranski

      

Do najwybitniejszych aktorek polskiego pochodzenia w USA należy Christine Baranski urodzona  w 1952 r.  jako córka  redaktora  polskiej gazety Lucjana Barańskiego i Virginii Mazurowskiej.  Karierę aktorską rozpoczęła w 1974 r., a w 1980 r. debiutowała na scenie Broadwayu.   Dwukrotnie została uhonorowana   prestiżową nagrodą Tony Award za  najlepszą rolę teatralną: w sztuce " Rzecz realna" ("Real Thing",1984) i  w sztuce "Plotki" ("Rumors", 1989 ). Występowała w 38 filmach i serialach telewizyjnych. Największym jej sukcesem okazał się telewizyjny serial komediowy "Cybill", grany od 1995 do 1998 r. Za ten serial została w 1996 r. nagrodzona "telewizyjnym Oscarem" -  tj. Nagrodą Emmy  za najlepszą rolę telewizyjną.  Za ten serial była również dwukrotnie nominowana do Nagrody Złotego Globu". Grała w 34 filmach, m. in. : w :"Orłach Temidy" ("Legal Eagles" 1986), ", "Klatce dla ptaków", ("Birdcage"1996),  "Szkole uwodzenia" ("Cruel Intentions",1999), "Grinch. Świąt nie będzie ("How the Grinch Stole Christmas",2000), "Chicago" ( 2002), "Mamma Mia" (2008 ). Dwukrotnie partycypowała w nagrodach dla "Najlepszego zespołu filmowego " : w 1997 r. za "Klatkę dla ptaków" i w 2003 r. za "Chicago". C. Baransky jest oceniana jako jedna z najbardziej uhonorowanych wyróżnieniami aktorek przemysłu rozrywkowego. Za swoje role aktorskie była wielokrotnie nominowana do nagród  i nagradzana. Tylko w okresie od 1996 do 2014r. była aż 11 razy nominowana do Nagrody Emmy za jej role telewizyjne.  W 1996 r. została  nagrodzona Nagrodą Amerykańskiej Komedii (American Comedy Award).  Dwukrotnie zdobyła Drama Desk Award : w 1984 r. i w  1992 r. Trzykrotnie zdobyła Screen Actors Guild Award : w 1995 , 1996 i w 2002 r. W 2001 została nagrodzona  nagroda krytyków (Critics Choice Award).

Jane Krakowski

   

Wielostronnymi talentami zabłysnęła w filmie, na małym ekranie, w teatrze oraz w piosence inna aktorka polskiego pochodzenia Jane Krakowski. Krakowski urodziła się w 1968 r. w pochodzącej z Krakowa rodzinie polskich emigrantów jako córka Edwarda i Barbary Krajowskich. Głośne były jej sukcesy w telewizji, a szczególnie   rola grana przez pięć sezonów, od 1997 do 2002 r. w bardzo popularnym serialu  „Ally Mc Beal”. Zyskała za nią nominację do nagrody Golden Globe Award. Za inne występy w telewizji była parokrotnie nominowana do paru Nagród Emmy (Emma Awards) za najlepsze kreacje telewizyjne. Grała z powodzeniem w licznych filmach, m.in.: w : "Fatalne zauroczenie"("Fatal Attraction", 1997 )."Zatańcz ze mną". (Dance with Me, 1998),  "Go ",(1999r. ) ,'Flintstonowie: Niech żyje Rock Vegas! (The Flintstones in Viva Rock Vegas, 2000),"Zachary Beaver przyjeżdża do miasta ("When Zachary Beaver  come to Town', 2003 r.), Kochaj i mścij się ("Pretty Persuasion", 2005r.),  "Dziewczyna amerykańska ("An American Girl",2008 r.). Z  wielkimi sukcesami występowała na scenie Broadwayu. Za rolę w musicalu "Grand Hotel" w 1989 r. była nominowana do   corocznej nagrody za występy na scenie - Tony Award. W 2003 r. zdobyła wreszcie tę nagrodę za  rolę w musicalu "Nine". W 2006 r. zdobyła  Laurence Olivier Award (nagrodę L. Oliviera), przyznawaną przez  Society of London Theater za najlepszą rolę w musicalu.  Występowała również jako piosenkarka, nagrywając około 10 płyt.

      

Pomimo ogromnej presji w show biznesie na  amerykanizację jej nazwiska  J. Krakowski  zachowała oryginale polskie nazwisko z maleńką zmianą ((Krakowski zamiast Krajkowski). Jak wspominała  w  jej domu rozmawiano głównie po angielsku, ale kłócono się po polsku, aby dzieci nie rozumiały sporów. Zaznaczała, że w jej domu rodzinnym  w czasie świąt podaje się tradycyjne polskie potrawy. Trochę mówi po polsku  i chętnie podróżuje do kraju swych przodków - Polskę odwiedzała juz kilka razy

Jane Kaczmarek

   

Urodzona w 1955 r. Jane Kaczmarek należy do najbardziej utalentowanych aktorek polskiego pochodzenia. Urodziła się w rodzinie polskich emigrantów jako córka Edwarda i Eweliny Kaczmarków. Jej dziadek Jerzy Gregorczyk był wpływową postacią polonijną. Jest aktorka filmową , telewizyjną i teatralną. Ze szczególnym upodobaniem występowała w telewizji, grając w  ponad  40 rolach telewizyjnych. Jej największym  sukcesem była rola Lois w telewizyjnym serialu komediowym "Zwariowany świat Malcolma" (Malcolm in the Middle",2000-2006).  Otrzymała za swą rolę trzy nominacje do prestiżowych nagród Złotego Globu i i siedem nominacji do prestiżowej  Nagrody Emmy. W 2001 r. otrzymała nagrody  Amerykańskiej Komedii  i Telewizji Familijnej dla najlepszej aktorki komediowej. Grała  również w sztukach teatralnych. Jej  dużym sukcesem była sztuka "Przemyt dzieci" (Kindertransport 1996). Wraz z mężem prowadzi fundację pomocy dzieciom. W domu pielęgnuje wszystkie polskie tradycje świąteczne. Ambasada Polska w Waszyngtonie uhonorowała ją w 2009 r. tytułem "Amicus Poloniae".

                        

Dagmara Domińczyk

 

Do  najciekawszych postaci wśród amerykańskich aktorek pochodzenia polskiego należy   Dagmara Domińczyk (ur. w 1976 r. w Kielcach). Jest córką Mirosława Domińczyka, działacza opozycyjnego w PRL, uczestnika strajku w Stoczni Gdańskiej w 1980 roku i pierwszego przewodniczącego Międzyzakładowej Komisji Związkowej NSZZ Solidarność Regionu Świętokrzyskiego. Prześladowania "Solidarności" w dobie Jaruzelskiego zadecydowały o jej amerykańskiej eskapadzie. W 1983 roku wraz z rodziną wyjechała do USA,  gdzie zamieszkała w Nowym Jorku. Uczyła się w Fiorello H. La Guardia High School of Music & Art and Performing Arts . Tam zdobyła stypendium La Guardii dla najlepszego absolwenta i wstąpiła na Carnegie Mellon University w Pensylwanii,  gdzie skończyła studia autorskie. Od  1999 r. rozpoczęła się jej błyskotliwa kariera w Hollywood, gdzie występowała w ponad 20 filmach. Były wśród nich m.in. takie filmy jak  Prawo i bezprawie" (Law & Order, 1999 ), Gwiazda rocka (Rock Star, 2001 )  "Hrabia Monte Christo (The Count of Monte Cristo, 2002), "Samotne serca" (Lonely Heart 2006), "Imigrant (Immigrant 2013), Film "Hrabia Monte Christo", w którym grała rolę  ukochanej hrabiego - Mercedes, stał się hollywoodzkim przebojem, zapewniając Domińczyk szczególnie dużą popularność. W 2013 r. po raz pierwszy zagrała w polskim filmie ( jako agentka CIA) w filmie "Jack Strong" - sfilmowanej biografii płk .R. Kuklińskiego. W 2013 roku opublikowała  wspomnieniową książkę o młodości w Polsce "The Lullaby of Polish Girls" (Kołysanka polskich dziewcząt ).

Izabella  Miko

   

Polska aktorka i foto modelka w  USA Izabella Miko jest córką aktorskiej pary Aleksandra Mikołajczaka i Grażyny Dyląg. Debiutowała w kinie jako dziecko w filmie "Pan Kleks w kosmosie". W wieku 14 lat wyjechała do Ameryki, żeby uczyć się tańca w nowojorskiej szkole American Ballet Association.  Później została aktorką i modelką. Po 2000 r. grała w 22 amerykańskich filmach fabularnych i kilku serialach. W wieku 33 lat przeżyła wielką tragedię z powodu śmierci jej amerykańskiego ukochanego, który przedawkował kokainę.

Leelee Sobieski

Leelee Sobieski jest aktorką filmową i telewizyjną, która  urodziła się w 1983 r. w rodzinie  polsko-włoskiej. Jej ojciec - Polak  był malarzem. Niejednokrotnie twierdziła, że  jej przodkiem był król Jan III Sobieski. Nie ma na to dowodów. Sama Leelee Sobieski ma niewiele wiedzy o Polsce. Głosiła np., że jej ":przodek"  Jan III Sobieski był ostatnim królem Polski. Występowała w ponad 30 filmach  fabularnych i telewizyjnych. Jej szczególnie dużym osiągnięciem artystycznym była rola w filmie telewizyjnym "Joan d' Arc" (1999 r. )., za którą była nominowana do Nagród Emmy i Złotego Globu.  W 2001 r.  uzyskała kolejną nominację do Nagrody Złotego Globu za film "Powstanie " ("Uprising").

                     

Mia Wasikowska

  

Urodzona w 1989 r. w Canberze Mia Wasikowska  jest w połowie pochodzenia polskiego- jej  matką  jest fotograf Marzena Wasikowska, która wyjechała z Polski do Australii. Sama Mia Wasikowska,  od  szeregu lat grająca w filmach amerykańskich niejednokrotnie akcentowała, że  jest Polką z Australii i szczególnie uwielbia filmy K. Kieślowskiego. Od czasu do czasu odwiedza Polskę. Od 2004 r. zagrała już w 22 filmach fabularnych (najpierw w Australii, a później w USA i w dwóch serialach telewizyjnych. Początki popularności przyniósł  jej serial telewizyjny "In Treatment"  (2008 r.) Wśród filmów fabularnych jej największym sukcesem okazała się główna rola w "Alicji w krainie czarów".(2010), filmie, który okazał się bardzo kasowy. Była nominowana  do narody "Spirit Awards " za rolę w filmie "Wieczorne słońce"  (2009 ). W 2010 r. otrzymała nagrodę dla aktorki roku w Hollywood Breakthrough Award.  Cieszy się coraz większym uznaniem krytyki filmowej i od 2010 r. była nominowana do kilkunastu różnych nagród za jej role filmowe.

Chloë Stevens Sevigny

Urodzona w 1974 r. aktorka  Chloë Stevens Sevigny  jest pochodzenia francusko- polskiego: jej matką była Janina Malinowski. Grała w ok. 40 filmach, oraz w 12  filmach lub serialach telewizyjnych. Nagrała również  9 muzycznych video. Szczególnie głośny był jej film "Nie czas na łzy"( "Boys don't Cry", 1999 r. ). Dostała za ten film nominację do Złotego Globu i Academy Award oraz zyskała nagrody :niezależną Spirit Award, Satelita Award i Sierra  Award. Niektóre jej role filmowe wywoływały duże kontrowersje. Jej ekshibicjonistyczna rola w filmie " The Brown  Bunny" miała posmak skandalu. Od 2006 r. do 2011 r. grała główna rolę w telewizyjnym serialu" Trzy na jednego" ("Big Love"), uzyskując za nią nagrodę Złotego Globu.  Jest również uznaną projektantką mody . Stworzyła pierwszą linię dla amerykańskiej marki "Opening Ceremony". W 2000 r. zyskała nagrodę Vogue Fashion za najlepszy styl celebrytki. W 2001 r. została nazwana "ikoną mody" w "Vogue Magazine". Z powodzeniem występowała również jako modelka.

Nina Siemaszko

 

Urodzona w 1970 r. Nina Siemiaszko (Antonina Jadwiga Siemaszko) jest aktorką filmową i telewizyjną pochodzenia polsko-angielskiego. Jej ojciec Konstanty Siemaszko był żołnierzem Polski Podziemnej i przeżył obóz koncentracyjny w Sachsenhausen. Występowała w blisko 20 filmach i w 17  telewizyjnych filmach i serialach. Do głośniejszych jej filmów należały : ."Prezydent- miłość w Białym Domu " ( "The American President",1995) "Pokerowa zagrywka" ( "Suicide King",1997.r) i "Artysta" (2011). W telewizji szczególnie popularną była jej rola w dramacie "Prezydencki poker" ("West Wing",2001,2003,2004,2005,2006). Dużą popularność zyskała również jej telewizyjna rola w "Tajemniczej kobiecie' ("Mystery Woman",2005-2007).

Tea Leoni

   

Urodzona w 1966 r. aktorka filmowa i telewizyjna Tea Leoni jest pochodzenia włosko-polskiego. Jej babcia ze strony ojca, Helenka Adamowska, była aktorką kina niemego oraz założycielką i długoletnią prezes amerykańskiego oddziału UNICEF. Jest spokrewniona z Ignacym Paderewskim. Występowała w blisko 20 filmach oraz w siedmiu serialach lub filmach telewizyjnych. W latach 1998 i 2000 nominowana do Nagrody  Blackbuster, a w 2000 r. do Nagrody Saturna.

       

Kristen Anne Bell

  

Urodzona w 1980 r. aktorka filmowa, telewizyjna i teatralna Kristen Anne Bell jest pochodzenia polsko-szkockiego. Występowała w ponad 30 filmach, ok. 20 filmach i serialach telewizyjnych oraz  5 sztukach teatralnych. Znana jest z działalności charytatywnej, zwłaszcza ze zbiórek pieniędzy na opiekę nad zwierzętami.

Maria Bello

Urodzona w 1967r. Maria Bello jest aktorką  włosko-polskiego pochodzenia. Grała w ponad 40 filmach  fabularnych i telewizyjnych.  Szczególnie głośna był jej rola w filmie "Historia przemocy" (A History of Violence", 2005.) Była za nią  nominowana do  nagrody Golden Globe i Satelite Award oraz kilku nagród krytyków. Za rolę w filmie "Trzy siostry" ("Sisters",2006 ) zyskała dwie nagrody : Dixie Film Festiwal Prize i River Run International Film Festival. Głośna była również jej rola w  filmie "Cooler" ("the Cooler", 2007), za którą była nominowana do nagrody Golden Globe i Satelite Award oraz kilku nagród krytyków.

Linda Kozlowski

Aktorka filmowa i teatralna Linda Kozlowski urodziła się w 1958 r. w rodzinie polskich emigrantów w USA: Stanleya M. Kozłowskiego i Heleny E. (z domu Parniawskiej). Karierę aktorską rozpoczęła od  gry w sztukach na  Brodwayu (m.in. "Śmierć komiwojażera" (Death of a Salesman", 1985). Później skupiła sie na filmie, grając w 12 rolach filmowych. Najwięcej rozgłosu  zapewniła jej  główna rola żeńska w przygodowej  komedii o Krokodylu Dundee, która stała się kasowym hitem w 1986 r. W 1987 r. uzyskała za te rolę nominację do nagrody Złotego Globu. W 1988 r. grała w kolejnej części tego filmu Z innych filmów  warto odnotować rolę L. Kozlowski w  filmie " Wioska  przeklętych" ("Village of the Damned",1995).   Nie powiodła się kolejna  próba ekranizacji "Krokodyla Dundee" w 2001 r. Stopniowo L. Kozlowski wycofała się ze sztuki filmowej, niezadowolona z ról, które jej proponowano.

Katarzyna Wolejnio

Urodzona w 1973 r. w Nysie Katarzyna Wolejnio jest polską aktorką filmową i teatralną  od wielu lat pracującą w USA. Po ukończeniu studiów biznesu i zarządzania  w Polsce przeniosła się do Francji, a  stamtąd do Stanów Zjednoczonych. Tam podjęła naukę w renomowanych szkołach aktorskich. Od 2003 r. zagrała w USA w aż 19 rolach filmowych. Grała m.in. w filmach z Robertem Niro, Al Pacino i Sharon Stone. Od 2008 roku należy do grupy teatralnej Actorhood Theatre Company.

                  Paulina Olszynski

    

Paulina Olszynski urodziła się  w 1991 r. w rodzinie polskich emigrantów. Mimo młodego wieku w okresie od 2006 r. grała już w 12 filmach. Najwięcej rozgłosu zyskał jej film " Zbaw mnie ode  Złego " ("My Soul to Take", 2010). Świetnie mówi po polsku. W jednym z wywiadów powiedziała: "Mimo, że urodziłam się w USA,  jestem dumna ze swych polskich korzeni".

        

Przytoczone powyżej historie amerykańskich karier osiemnastu aktorek są jakże wymownym dowodem tego jak mało wiemy w Polsce o utalentowanych osobach  pochodzenia polskiego zagranicą, nawet w tak popularnych dziedzinach jak film, telewizja czy teatr. Na dodatek rzadko widać zainteresowanie polskich władz kulturalnych, aby  na różne sposoby wzmocnić związki tak utalentowanych aktorek z  krajem ich pochodzenia - Polską.  A przecież omawiane przeze mnie aktorki na ogół wyróżniały się nie tylko urodą jak W. Rosati czy J. Krupa, lecz  podbijały widownię również swą upartą troską o podnoszenie zdolności artystycznych i częstokroć zdobywały za to renomowane nagrody.  Omawiałem tu aktorki znane z długoletnich efektów działalności artystycznej. Pominąłem postaci bardziej efemeryczne i budzące duże wątpliwości co do dokonań artystycznych. Takie jak  Pia Zadora, o polsko-włoskim pochodzeniu, kilkakrotnie "wyróżniana" przez krytyków antynagrodami Złotej Maliny.

     

Niektórzy autorzy tekstów w internecie podają wśród aktorek polskiego pochodzenia w USA także takie wybitne  aktorki jak  Scarlet Johanson,  Lauren Bacall, Gwyneth Paltrow, Natalia Portman, Jane Seymour, Tori Spelling. Twierdzenia te nie są ścisłe, gdyż żadna z tych aktorek nie miała polskich przodków.  Pochodziły z rodzin żydowskich, które w tym, czy innym okresie, wyemigrowały z Polski i nie miały żadnych powiązań rodzinnych z Polakami, ani związków z polską kulturą. Dodajmy, że i bez tego typu nieuzasadnionych dopisywań do polskości bilans  dokonań artystycznych aktorek polskiego pochodzenia w USA jest bardzo duży.

 (Fragment z przygotowywanego do druku czwartego, bardzo rozszerzonego, wydania książki: „Co Polska dała światu”).